Tevhidde "Vahidiyet" Kavramı

Bismillahirrahmanirrahim

   Tevhid kavramı ile ilgili konulardan birisi de “Vahidiyet” konusudur. “Ehadiyet” kavramı, Allah’ın(cc) Zatı ile ilgilidir. Bu kavramla birlikte ele alınan “Vahidiyet” kavramı ise Allah Teâlâ’nın sıfatları itibari ile Tek olmasını ifade eder. Yani Allah Teâlâ zatı itibari ile Ehaddır, sıfatları itibari ile ise Vahiddir.

Sıfatları itibari ile Vahid olması;

1.O nun  benzeri yoktur, Onun gibi hiçbir şey yoktur.

2.Tek İlahtır ve Tek Rabdir. Uluhiyetinde ve Rububiyetinde ortağı yoktur.

3.Zatî Sıfatlarını "Ehadiyet" başlığında incelemiştik. Zatî sıfatlar (kıdem, beka vb) yaratılanlarda hiç yoktur. Subutî sıfatlarında (hayat, ilim vb) ise (mutlak ve sınırsız olma) itibari ile Allah Teâlâ'nın benzeri ve misli yoktur.

4.Allah Teâlâ fiillerinde tektir. Yaratılanları icadında, meydana getirmesinde ortağı yoktur

   Allah Teâlâ'nın, varlık itibari ile tek olmasını Ehadiyet konusunda işlemiştik. Vahidiyet ise, Allah Teâlâ’nın sıfatları ve icraati ile ilgilidir.

   Öncelikle,  Allah Teâlâ gibi olan hiçbir şey yoktur. Allah Teâlâ Yaratılanlara (Şekline, muhtevasına) benzemekten münezzehtir.   

لَيْسَ كَمِثْلِه۪ شَيْءٌۚ وَهُوَ السَّم۪يعُ الْبَص۪يرُ  …

… O’nun benzeri hiçbir şey yoktur. O, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir.Şûrâ.11

 “İlah” olması bakımından Allah Teâlâ tektir. Yaratılanları icadında ortağı yoktur.

قُلْ اِنَّمَا يُوحٰٓى اِلَيَّ اَنَّمَٓا اِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَاحِدٌۚ فَهَلْ اَنْتُمْ مُسْلِمُونَ

De ki: “Bana ancak, ilâhınızın yalnızca bir tek ilâh olduğu vahyolunuyor. Artık müslüman oluyor musunuz?”Enbiya.108

قُلْ اِنَّمَٓا اَنَا۬ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحٰٓى اِلَيَّ اَنَّمَٓا اِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَاحِدٌۚ

فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَٓاءَ رَبِّه۪ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّه۪ٓ اَحَدًا

De ki: “Ben de ancak sizin gibi bir insanım. (Ne var ki) bana, ‘Sizin ilâh’ınız ancak bir tek ilâhtır” diye vahyolunuyor. Kim Rabbine kavuşmayı umuyorsa yararlı bir iş yapsın ve Rabbine ibadette kimseyi ortak koşmasın.”Kehf.110

“Rab” (Her şeyi terbiye etmek) olması  bakımından Allah Teâlâ tektir. Hükümlerinde tektir, ortağı yoktur.

اِتَّخَذُٓوا اَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ اَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللّٰهِ وَالْمَس۪يحَ ابْنَ مَرْيَمَۚ

وَمَٓا اُمِرُٓوا اِلَّا لِيَعْبُدُٓوا اِلٰهًا وَاحِدًاۚ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَۜ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ

Allah’ı bırakıp da din âlimlerini, rahiplerini, özellikle Meryem oğlu Mesîh’i rab edindiler. Oysa tek bir Tanrı’ya kulluk etmekle emrolunmuşlardı. O’ndan başka tanrı yoktur; O yüceler yücesidir, onların yakıştırdıkları eş ve ortaklardan bütünüyle uzaktır.Tevbe.31

...وَلَا يُشْرِكُ ف۪ي حُكْمِه۪ٓ اَحَدًا

...O, hükmüne hiçbir kimseyi ortak etmez.”Kehf.26

Diğer sıfatları  “Alim, basir,vb ”  bakımından Allah Teâlâ benzersizdir, sıfatlarının özellikleri olması bakımından tektir.

-        Sıfatları ezeli ve ebedidir

-        Sıfatlarının sınırı yoktur, sonsuzdur

-        Sıfatları kendindendir ve başka bir varlığa veya oluşa dayanmaktan münezzehtir

هُوَ الْاَوَّلُ وَالْاٰخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَل۪يمٌ

O, evvel ve âhir, zâhir ve bâtındır. O her şeyi bilir..Hadid.3.

Allah Teâlâ, sıfatlarındaki Vahidiyet özelliği ile, kainat üzerinde mutlak hakimiyet ve otorite sahibidir.

...هُوَ اللّٰهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ

 ...O, bir ve her şey üzerinde mutlak otorite sahibi olan Allah’tır..Zümer.4

Yaratılanlardaki (avam olsun veli olsun, mürid olsun mürşid olsun) sıfatlar ise, Allah Teâlâ’nın yaratmasına, iznine, taktirine, kayyumiyetine muhtaç bulunan sınırlı, başı ve sonu olan izafî sıfatlardır.

 Allah Teâlâ, Ümmet-i Muhammed'e (sav) kendisini hakkıyla tanımayı, Tevhidden ayrılmamayı nasip eylesin. Kendisine ait olan sıfatları ve özellikleri kullara vermekten, itikaddan ayrılmaktan muhafaza buyursun

Selametle